چیستی آینده‌پژوهی و برنامه‌ریزی راهبردی در کتابخانه‌های عمومی تشریح شد

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، نشست «آینده‌پژوهی و برنامه‌ریزی راهبردی کتابخانه‌های عمومی»، دوشنبه ۱۹ تیرماه با حضور دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، اعضای هیأت امنای نهاد، معاونان و مشاوران دبیرکل، مدیران کل نهاد و مدیران سایر نهادهای فعال سیاست‌گذار در حوزه فرهنگ و همچنین اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها، در تالار شورا واقع در دانشکده مدیریت دانشگاه تهران برگزار شد.

در این نشست محمد جوهرچی مدیرکل پژوهش و آموزش نهاد کتابخانه‌های عمومی درباره سابقه آینده‌پژوهی در این نهاد گفت: آیندهنگری و هدفمندی و دارا بودن مقصد از ویژگی‌های هر سازمان خِرد بنیان است و نهاد کتابخانه‌های عمومی به عنوان متولی اداره کتابخانه‌های عمومی سراسر کشور به این قید عقلانی و اولویت ملی ملزم است. اولین گام‌های شکل‌گیری طرح آینده‌پژوهی در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، شاید با ترجمه کتاب «آینده کتابخانه‌های عمومی هلند؛ چشم‌انداز ۱۰ ساله» نوشته فرانک هویسمنز و کارلین هیلبرینک در سال ۱۳۸۹ شکل گرفت.

وی افزود: هم‌زمان با این اتفاق تا سال ۱۳۹۱ برنامه‌ریزی راهبردی نهاد در ۵ سطح پیش‌بینی شد. سپس در سال ۱۳۹۳ با برگزاری «همایش آینده‌پژوهی کتابخانه‌های عمومی» مقالات دانشوران این حوزه جمع‌آوری و ارائه شد. این مسیر با رایزنی و هم‌اندیشی با گروه‌های مرتبط در دانشگاه‌های تهران، امیرکبیر و صنعتی شریف در سال ۱۳۹۴ استمرار  یافت و به دو طرح پژوهشی آینده‌نگاری (واحد کتابخانه‌ای) در سال ۱۳۹۵ و «آینده‌پژوهی و برنامه‌ریزی راهبردی کتابخانه‌های عمومی» در سال جاری منجر شد.

در ادامه این نشست محمد اعرابی، عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی تهران ضرورت توجه به بحث آینده‌پژوهی در کتابخانه‌های عمومی گفت: در ۱۵ سال اخیر ما در بحث چشمانداز به این سمت رفتهایم که از برنامههای راهبردی در فعالیتهای خود استفاده کنیم، به همین دلیل سازمانها و دستگاههای کشورمان به این سمت هدایت شدند. در این زمینه برخی دستگاه‌ها در این زمینه پیشتاز بوده‌اند و بعضی دیگر همچنان فعالیت‌های خود را بدون داشتن سند بالادستی انجام می‌دهند.

وی افزود: نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور از آن نهادهایی است که از گذشته سابقه برنامه‌های راهبردی داشته و سند برنامه راهبردی قبلی هنوز در دسترس است. اما کاری که قرار است در این همایش آغاز کنیم این است که یک بازنگری کلی در آن انجام دهیم تا این برنامه راهبردی را به آینده‌پژوهی متکی کنیم. در این مسیر دست یاری به سمت تمام نهادهای فعال و سیاست‌گذار در حوزه فرهنگی دراز می‌کنیم تا پیشنهادها و نقطه نظرات خود در این زمینه را به ما منعکس کنند.

اعرابی با اشاره به برخی الگوهای مدیریتی در کشور گفت: الگوی مدیریت سه حلقه‌ای شامل منابع، اهداف و مدیریت می‌شود که از این جهت نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در صدد است تا با به کارگیری مدیریت صحیح و با استفاده از منابع خود به اهداف ترسیم شده دست یابد. در این مسیر ابزارهایی چون برنامه‌ریزی، مدیریت اطلاعات، نیروی انسانی و ... در اختیار نهاد کتابخانههای عمومی کشور است که باید با «برنامه‌ریزی»، «اجرا» و «نظارت» به این مهم دست یابد. در حقیقت این همایش‌ با بازنگری در این برنامه‌ها، ناظر بر بخش «نظارت» نهاد است.

این عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: در حقیقت اگر بخواهیم دانشی را به راهکار تبدیل کنیم، ابتدا باید درباره آن تئوری پردازی و الگو سازی کنیم و در ادامه راهکار و نسخه نهایی را ارائه کنیم. اما باید توجه داشته باشیم که این نسخه‌ها باید بر اساس تفکر سیستمی، تفکر اقتضائی و تفکر استراتژیک تجویز شده باشند؛ در غیر این صورت قابل اجرا نخواهند بود.

ادامه این نشست به پرسش و پاسخ و طرح دیدگاه‌های نمایندگان حاضر از نهادها و دستگاه‌های فرهنگی با سخنران جلسه اختصاص داشت که محمد اعرابی ضمن پاسخگویی به برخی از این سوالات، ارائه توضیحات بیشتر را به برگزاری کارگاه آموزشی مرتبط با این نشست موکول کرد.

بر این اساس کارگاه آموزشی «آینده‌پژوهی و برنامه‌ریزی راهبردی کتابخانه‌های عمومی» نیز روز سه‌شنبه ۲۰ تیرماه با حضور برخی از کارکنان ستادی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، سازمان فرهنگی ـ هنری شهردای تهران و تعدادی از کتابخانه‌های عمومی دیگر، در فرهنگسرای شفق به نشانی خیابان ولیعصر (عج)، خیابان سید جمال‌الدین اسدآبادی، خیابان بیست و یکم، از ساعت ۸:۳۰ الی ۱۲:۳۰ برگزار خواهد شد.